Yumurtalık (Over) Kanseri

Yumurtalık Kanseri (Over Kanseri) Nedir?
Yumurtalık kanseri, kadın üreme sisteminde yer alan yumurtalıklarda başlayan bir kanser türüdür. Yumurtalıklar, hem kadınlık hormonlarının üretiminden hem de üreme için gerekli olan yumurtaların salınımından sorumlu organlardır. Yumurtalık kanseri genellikle ileri evrede teşhis edilir çünkü erken dönemde belirti vermeyebilir.

Epidemioloji ve Görülme Sıklığı

• Dünya Genelinde: Yumurtalık kanseri, kadınlarda en sık görülen jinekolojik kanserler arasında yer alır ve kansere bağlı ölümlerin önemli bir nedenidir. Her yıl yaklaşık 300.000 yeni vaka teşhis edilmektedir.

• Türkiye'deki Durum: Türkiye’de yumurtalık kanseri, kadınlarda en sık görülen 10 kanser türünden biridir.

• Yaş ve Risk: En sık menopoz sonrası, 50-60 yaş arası kadınlarda görülür, ancak daha genç kadınlarda da ortaya çıkabilir.

Risk Faktörleri

Yumurtalık kanserinin gelişme riskini artıran başlıca faktörler şunlardır:

1. Ailede Kanser Öyküsü:
   
   

   • Ailede yumurtalık, meme veya kolon kanseri öyküsü olan kadınlarda risk daha yüksektir. Özellikle BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları riski artırır.

2. Yaş:
   
   

   • 50 yaş üzerindeki kadınlarda görülme sıklığı artar.

3. Hormonal Faktörler:
   
   

   • Hiç doğum yapmamış kadınlarda veya doğum kontrol hapı kullanmamış olanlarda risk bir miktar artabilir.

4. Endometriozis:
   
   

   • Endometriozis öyküsü olan kadınlarda yumurtalık kanseri riski artabilir.

5. Uzun Süreli Hormon Tedavisi:
   
   

   • Menopoz sonrası östrojen tedavisi, riski artırabilir.

6. Obezite:
   
   

   • Fazla kilo, yumurtalık kanseri riskini artırabilir.

Belirtiler

Yumurtalık kanseri, erken evrede genellikle belirti vermediği için "sessiz katil" olarak adlandırılır. Ancak hastalık ilerledikçe şu belirtiler görülebilir:

• Karında Şişlik veya Şişkinlik: En yaygın belirtilerden biridir.

• Karın veya Pelvik Ağrısı: Sürekli ve rahatsız edici ağrı.

• Hızlı Doyma veya İştah Kaybı: Yemek yedikten sonra çabuk doyma hissi.

• İdrara Çıkma Sıklığında Artış: Sürekli idrara çıkma ihtiyacı.

• Yorgunluk: Sürekli halsizlik ve enerji kaybı.

• Adet Düzensizlikleri: Özellikle premenopozal kadınlarda.

• Kilo Kaybı: Açıklanamayan kilo kaybı.

Bu belirtiler genellikle hafif ve genel sağlık sorunlarıyla karıştırılabilir. Ancak belirtiler 2 haftadan uzun sürerse mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

Yumurtalık Kanseri Türleri

Yumurtalık kanserleri, hücre türüne ve kaynağına göre sınıflandırılır:

1. Epiteliyal Tümörler:
   
   

   • Yumurtalık kanserlerinin %90’ından fazlasını oluşturur. Yumurtalığın dış yüzeyini kaplayan hücrelerden kaynaklanır.

2. Germ Hücreli Tümörler:
   
   

   • Yumurtalıkta yumurta üreten hücrelerden kaynaklanır. Daha çok genç kadınlarda görülür.

3. Stromal Hücreli Tümörler:
   
   

   • Hormon üreten hücrelerden kaynaklanır. Genellikle östrojen veya testosteron üretir.

Tedavi Seçenekleri

Yumurtalık kanseri tedavisi, hastalığın evresine, türüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak planlanır:

1. Cerrahi:

• Histerektomi: Rahmin tamamen çıkarılması.

• Ooforektomi: Yumurtalıkların çıkarılması.

• Debulking Cerrahisi: Tümörün mümkün olduğunca çıkarılması, genellikle ileri evre hastalarda uygulanır.

2. Kemoterapi:

• Kanser hücrelerini yok etmek için cerrahi öncesi veya sonrası uygulanabilir.

• Karboplatin ve Paklitaksel en yaygın kullanılan ilaçlardır.

3. Hedefe Yönelik Tedaviler:

• PARP İnhibitörleri (Olaparib, Niraparib): BRCA mutasyonuna sahip hastalarda etkili bir tedavi seçeneğidir.

• Anti-anjiyojenik İlaçlar (Bevacizumab): Kanser hücrelerine giden kan akışını engeller.

4. İmmünoterapi:

• Bağışıklık sistemini aktive ederek kanser hücrelerine saldırmasını sağlar. Araştırmalar bu tedavi seçeneğinin etkinliğini artırmaya odaklanmaktadır.

5. Radyoterapi:

• Genellikle ileri evrede semptomları hafifletmek için kullanılır.

Yumurtalık Kanserinden Korunma ve Erken Tanı

• Aile Öyküsünü Değerlendirin: Ailede BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu varsa genetik danışmanlık alınabilir.

• Düzenli Jinekolojik Kontroller: Pelvik muayene ve ultrason erken tanıya yardımcı olabilir.

• Doğum Kontrol Hapları: Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda yumurtalık kanseri riski azalabilir.

• Sağlıklı Beslenme ve Egzersiz: Sağlıklı bir yaşam tarzı genel kanser riskini azaltabilir.

• Risk Altındaki Kadınlarda Profilaktik Cerrahi: Yüksek risk taşıyan kadınlarda, koruyucu amaçla yumurtalıkların çıkarılması önerilebilir.

Sonuç

Yumurtalık kanseri, erken teşhis edilmesi zor bir hastalıktır, ancak belirtilere dikkat etmek ve düzenli kontrollerle erken tanı mümkündür. Karında şişlik, ağrı veya açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve genetik risk faktörlerinin yönetimi, yumurtalık kanserinden korunmada önemli bir rol oynar.