Radyoterapi

Radyoterapi Nasıl Çalışır?

Kanser hücreleri, sağlıklı hücrelere göre daha hızlı bölünür ve büyür. Radyoterapi, bu hücrelerin DNA’sına zarar vererek bölünme yeteneklerini kaybetmelerine ve ölmelerine neden olur. Sağlıklı hücreler de etkilenebilir ancak genellikle kendilerini radyasyon hasarından onarma yeteneğine sahiptir.

Radyoterapinin Amaçları

1. Kanseri Tedavi Etmek: Radyoterapi, tek başına veya diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılarak kanseri tamamen yok etmeyi hedefleyebilir.

2. Tümörü Küçültmek: Cerrahi öncesinde tümörü küçültmek için kullanılabilir (neoadjuvan radyoterapi).

3. Nüksü Önlemek: Cerrahi sonrası kalan kanser hücrelerini yok ederek kanserin tekrarını önlemek için uygulanır (adjuvan radyoterapi).

4. Semptomları Hafifletmek: İleri evre kanserlerde ağrı, kanama veya diğer semptomları hafifletmek için kullanılır (palyatif radyoterapi).

Radyoterapi Türleri

1. Eksternal Radyoterapi (Dıştan Uygulanan):

• Radyasyon ışınları, bir makine aracılığıyla kanserli bölgeye dışarıdan yönlendirilir.

• Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (IMRT): Tümöre odaklanarak çevredeki sağlıklı dokulara daha az zarar verir.

• Hedefe Yönelik Radyoterapi (SBRT): Küçük ve lokalize tümörlerde yüksek doz radyasyon kullanılarak uygulanır.

• Proton Terapisi: Proton ışınları kullanılarak daha hassas tedavi yapılır.

2. Brakiterapi (İç Radyoterapi):

• Radyoaktif maddeler doğrudan tümörün içine veya yakınına yerleştirilir.

• Özellikle rahim kanseri, prostat kanseri ve baş-boyun tümörlerinde kullanılır.

3. Sistemik Radyoterapi:

• Radyoaktif maddeler ağız yoluyla veya damar yoluyla verilerek tüm vücutta etkili olur.

• Tiroid kanserinde kullanılan radyoaktif iyot (I-131) tedavisi bu yöntemdedir.

Hangi Kanserlerde Kullanılır?

Radyoterapi, birçok kanser türünde etkili bir tedavi seçeneğidir. Bunlar arasında:

• Akciğer Kanseri

• Meme Kanseri

• Prostat Kanseri

• Rahim ve Serviks Kanseri

• Beyin Tümörleri

• Baş ve Boyun Kanserleri

• Kolorektal Kanser

• Cilt Kanserleri

• Lenfoma

Radyoterapinin Avantajları

• Lokal Hedefleme: Sadece tümörlü bölgeyi hedef alarak çevredeki sağlıklı dokulara zarar verme olasılığını azaltır.

• Minimal İnvazivdir: Cerrahi müdahaleye gerek kalmadan uygulanır.

• Çok Yönlü Kullanım: Kanserin tedavisinde veya semptomların hafifletilmesinde etkili bir yöntemdir.

Yan Etkiler

Radyoterapi sırasında ve sonrasında bazı yan etkiler görülebilir. Bu yan etkiler, tedavi edilen bölgeye ve doz seviyesine bağlı olarak değişir:

• Cilt Reaksiyonları: Tedavi alanında kızarıklık, hassasiyet veya kuruluk görülebilir.

• Yorgunluk: Tedavi sürecinde sıkça rastlanır.

• Bulantı ve Kusma: Özellikle mide ve karın bölgesine uygulandığında.

• İshal: Pelvik bölgeye radyoterapi uygulanması sonucu oluşabilir.

• Saç Dökülmesi: Beyin veya kafa bölgesine radyoterapi uygulandığında görülebilir.

• Ağız ve Boğaz Sorunları: Baş-boyun bölgesine yönelik radyoterapide ağız kuruluğu, yutma güçlüğü ve ağız yaraları ortaya çıkabilir.

Bu yan etkiler genellikle tedavi sonrası düzelir ve doktorunuz yan etkileri yönetmek için destekleyici tedaviler önerebilir.

Radyoterapi Süreci

1. Tedavi Planlaması:

• Radyoterapi öncesinde detaylı bir planlama yapılır. Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans (MR) görüntüleme ile tümörün yeri ve boyutu belirlenir.

• Hasta, tedavi sırasında doğru pozisyonda tutulabilmesi için özel bir maske veya kalıp kullanabilir.

2. Tedavi Uygulaması:

• Eksternal radyoterapide tedavi sırasında hastanın hareketsiz kalması sağlanır. Tedavi genellikle ağrısızdır ve birkaç dakika sürer.

• Brakiterapide radyoaktif kaynak, direkt tümörün yakınına yerleştirilir.

3. Tedavi Sonrası İzleme:

• Tedavi sonrasında hastalar düzenli aralıklarla kontrol edilir ve yan etkiler izlenir.

Radyoterapi ve Diğer Tedavilerle Kombinasyonu

Radyoterapi, çoğu zaman cerrahi, kemoterapi veya hedefe yönelik tedavilerle birlikte uygulanır. Bu kombinasyonlar, kanseri daha etkili bir şekilde kontrol etmeye veya tedavi etmeye yardımcı olabilir. Örneğin:

• Cerrahi Öncesi: Tümörü küçültmek için.

• Cerrahi Sonrası: Kalan mikroskobik kanser hücrelerini yok etmek için.

• Kemoterapi ile Birlikte: Radyasyonun etkinliğini artırmak için.

Sonuç

Radyoterapi, modern kanser tedavisinde vazgeçilmez bir yöntemdir. Teknolojik ilerlemeler sayesinde daha hassas ve etkili tedavi seçenekleri sunulmaktadır. Radyoterapi süreci boyunca, tedavi planının hastanın ihtiyaçlarına göre özelleştirilmesi ve düzenli doktor kontrolleri, başarılı bir sonuç için büyük önem taşır.